Toch weer schrik van plastic

Kim 30 Nov 2018

Twee artikelen over plastic, die voor de verandering eens verder gaan dan wat recyclen en verpakkingsloos boodschappen doen. Eén reality check. Kim deelt in deze longread opnieuw twee écht onwijs interessante artikelen die haar deze week aan het nadenken zetten.

PLASTIC: DE ILLUSIE VAN WETEN...

Het is gemakkelijk om te denken: ik weet al best wel wat over de wereld. Over bepaalde thema's in ieder geval. Zoals het hoe en waarom van veganisme bijvoorbeeld, of positief bijdragen aan het milieu. Je hebt er immers al talloze artikelen over gelezen, docu's over gezien, misschien wel lessen over gevolgd of je bent al jaren bevlogen veganist of klimaatenthousiast en doet simpelweg niet anders dan erover converseren, discussiëren en dus bijleren met je medemens.

Ik betrap mijzelf er wel eens op. Ik weet onderhand best wat over het verkleinen van mijn voetafdruk. Mijn stempel op de aarde, dierenlevens, mensenlevens, alles. Daarbij komt dat ik ruim drie jaar bij een milieuorganisatie heb gewerkt - een periode waarin mij allerlei nieuwe milieuthema's om de oren vlogen en ik dagelijks tot over diezelfde oren in de materie zat. Onwijs leerzaam.

MILIEUWAPPIE LEVEL 3. IS HET GOED GENOEG ZO?
En uiteraard doen wij thuis aan afvalscheiden. Kopen we bewust minder (voedings)producten die in plastic zijn verpakt. Letten we op ons energieverbruik, staat de verwarming altijd een graadje lager dan vroeger, dragen we financieel bij aan een windmolen, rijden we geen auto en nemen we altijd de trein in plaats van het vliegtuig als dat kan. We verbruiken met z'n tweeën twee keer minder energie dan een gemiddeld eenpersoonshuishouden. HR+++ glas, zonnepanelen een warmtepomp staan in een volgend huis op de verlanglijst.

We eten natuurlijk plantaardig, maar ook meer en meer biologisch en ook is de De Groente- & fruitkalender onze beste vriend. De gewoonte om altijd maar (weliswaar te fiets) ons avondeten thuis te laten bezorgen, hebben we eindelijk afgeleerd en scheelt bergen onnodig verpakkingsmateriaal. We gaan de uitdaging van verpakkingsloos boodschappen doen beetje bij beetje aan. Voedselverspillen doen we nooit, we lunchen luxueus-boterhamloos met de restjes van de avond ervoor. Tegen plastic rietjes en reclamedrukwerk zeggen we NEE-NEE en tegen vershouddozen en handenvol bio appels los naar je winkelwagentje tillen omdat je pertinent weigert er een plastic zakje omheen te doen, zeggen we ja.

'Spullen kopen' deden we altijd al nauwelijks, we maken de meeste dingen 'op' voordat we ze vervangen (oude, minder zuinige huishoudelijke apparaten eventueel daargelaten), nieuwe kleding aanschaffen doen we steeds minder en dan in ieder geval van een betrouwbare, duurzame merken waar geen kinderhandjes of dierenlevens aan te pas zijn gekomen.

Na meer dan vier jaar gebruik en oneindig rondsjouwen met een externe batterij heeft mijn telefoon dan echt het einde van haar leven bereikt: ik heb zojuist mijn eerste refurbished exemplaar aangeschaft. En deze maand gebruik ik voor het allereerst mijn gloednieuwe OrganiCup. (Fun fact: gemiddeld gebruiken vrouwen een kleine 10.000 tampons gedurende hun mentruerende leven. Stevig aantal voor een wegwerpproduct vol chemicaliën! Prima aanleiding voor het uitproberen van een véél duurzamer alternatief.)

Daarmee doen we het wellicht iets 'beter' dan een gemiddeld huishouden. Maar dat betekent niet we het daarmee goed genoeg doen. (Tips voor een duurzamer leven? Bekijk wat je kunt doen om je leven duurzamer in te richten.)

...IS DE GROOTSTE VIJAND VAN KENNIS

Het verraderlijke idee dat je best al wat weet, kan je laks maken, of zelfs minder ontvankelijk voor het bijleren van nieuwe lessen. De grootste vijand van kennis is immers niet onwetendheid, maar de illusie van weten, zo zei een wijs man ooit.

Ik prijs mijn vermogen om voorbíj mijn soms emotioneel geladen overtuigingen te willen en kunnen kijken, en constant mijn principes te blijven toetsen. Niet gewoon maar doen wat je doet, omdat je ooit hebt besloten dat het een goed idee was. Daardoor blijf ik bewust bezig met mijn impact op de wereld. Vanuit het idee van "choose your battles" maakte ik me op dagelijkse basis vooral hard voor veganisme.

Maar toch kwam ik mezelf weer tegen deze week. Onderwerp van de verwondering dit keer: plastic. Want echt veel verder dan een beetje plastic vermijden, recyclen, bepaalde verzorgingsproducten (met microplastics) en zwerfafval van het strand richting de prullenbak verplaatsen, keek ik niet.

Lees ook: Plastics in cosmetica

De tekst gaat verder onder deze foto.

PLASTIC BAD RECYLING GOOD - TOCH?

Greenpeace roept: iedere minuut belandt er een vuilniswagenlading aan plastic afval in zee. Zwerfafval, de plasticsoep, de hele mikmak. Is het net zoals bij mij ook jouw interesse- of vakgebied, dan weet je dit allang. Recyclen is leuk, maar voorkómen dat er vooral veel nieuw plastic de wereld in wordt gebracht, is beter. Massaproductie, overconsumptie en deze wegwerpmaatschappij: dat het niet goed gaat, is ons maar al te bekend.

"We weten dat zwerfplastic fragmenteert en nooit vergaat. De concentratie aan microplastics in het milieu en in de lucht neemt exponentieel toe. Zichtbare en onzichtbare deeltjes plastic penetreren onze voedselketens. We eten plastic, we drinken plastic en we ademen plastic."

Iemand stuurde mij deze week een artikel van het NRC door. Geschreven door Maria Westerbos, tof mens en directeur van de Plastic Soup Foundation. Voor sommige mensen zal het hele plasticprobleem wat koud en ver weg aanvoelen. Relatief onbewogen worden er elke dag treurige afbeeldingen gedeeld van een rondom een sixpack-plasticje kromgegroeide schildpad of een ander gestorven zeedier, gevangen in tralies van kunststof.

Er spoelde van de week nog een potvis aan. In de maag van het dier troffen ze 115 plastic bekertjes, 4 plastic flessen, 25 plastic zakjes, 2 teenslippers, een nylon tas en talloze andere stukken plastic aan. Het was op Facebook het sensationele nieuwtje van de dag. Maar meer ook niet.

Die beelden kennen mensen maar al te goed. Maar de schade van kleine plasticvezels blijft onzichtbaar. Wat als je beseft dat onze menselijke lichamen óók boordevol micro- en nanoplastics raken? Da's een eng idee. En dan komt het opeens heel dichterbij. "We eten, drinken en ademen plastic", NRC, 22 juni 2018. En het plasticprobleem gaat zoveel verder.

MICROVEZELS, NANO-PLASTICS: JE WILT HET NIET IN JE THEE. OF VRUCHTWATER.

De Correspondent doet er nog een aantal scheppen bovenop. In het artikel schrijft Emy Demkes allereerst dat het grootste deel van diezelfde microplastics in de oceaan in zee komt... door het wassen van synthetisch textiel.

"Wat bleek: tijdens het wassen kwam van één synthetisch kledingstuk wel 1.900 vezels af. Zó klein, dat ze door het filter van de wasmachines glipten. Door het wassen van kleding komen jaarlijks een half miljoen ton microvezels in de oceanen terecht. Omgerekend zijn dat meer dan 50 miljard plastic flessen. Per jaar."

Ook schrikken - want daar zit je met je goeie gedrag van “alles opdragen voordat je het vervangt”: oude fleecevesten laten twee keer zoveel vezels los dan nieuwe!

Infographic van De Correspondent, 18 november 2018.

En laboratoriumonderzoeken schetsen een verontrustend beeld. Krabben lopen door het binnenkrijgen van microvezels een groeiachterstand op; vissenlarven worden na een hoge blootstelling aan plastic deeltjes kleiner, langzamer en zo vatbaarder voor roofdieren. En mensen? Nanoplastics kunnen onze darmwand en placenta passeren. Ze gaan dwars door biologische membranen heen: hoeveel zou er zitten in onze hersenen, vruchtwater, moedermelk? Microplastics kunnen ziekteverwekkende bacteriën verspreiden en aan plastic toegevoegde chemicaliën (weekmakers, vlamvertragers) je hormoonhuishouding verstoren.

We staan aan de voet van een tijd waarin er steeds meer bekend wordt over de gevolgen van al deze plastics in de lucht, in het water, in onszelf. Het klinkt niet gezond, maar precies wat de effecten zijn, moet nog (op grote schaal) onderzocht worden.

DE PLASTICVERSLINDENDE INDUSTRIE

De (mode)industrie gebruikt ondertussen het ontbreken van duidelijke benchmarks als argument om niet in actie te hoeven komen. "We weten niet waar het probleem zit, dus komen we niet in actie."

En Emy noemt het ironisch dat de modemerken die zelf het meest bijdragen aan de plasticvervuiling zo trots vertellen dat ze meehelpen met het oplossen ervan:

"Miljarden plastic flesjes van de vuilnisbelt gered en gerecycled. Klinkt prachtig. Maar laat nu juist synthetisch textiel van gerecyclede plasticgarens een verhoogd risico lopen om juist meer microvezels los te laten. De stof is namelijk minder robuust dan die van nieuwe plasticvezels."

Fascinerend artikel dus. Over de geschiedenis en de aantrekkingskracht van kunststoffen in kleding, maar ook over de even onduidelijke als potentieel catastrofale gevolgen van ons huidige consumptiepatroon en plasticverbruik.

Voor de getrainde snellezer een kwartier, voor een luie zondagochtendlezer ruim 20 minuutjes: "Te land, ter zee en in de lucht: polyester in je kleding verandert onze planeet in plasticsoep", De Correspondent, 12 november 2018. (Laat je door de melding na enkele alinea's niet ontmoedigen: je kunt gewoon doorlezen.)

MIJN / ONZE MISSIE 2.0

Dus. Kim is weer wakker. Ik neem me voor om genoeg tijd te blijven vrijmaken om diepte-artikelen te lezen over zaken die buiten mijn directe cirkel van invloed lijken te liggen. Niet te makkelijk denken dat je het allemaal wel weet. Het heeft mij ertoe aangezet onze missie vanuit Shop Like You Give a Damn nog meer aan te scherpen. Op kortere termijn dan gepland nog specifieker te worden in ons partnerbeleid en nog kritischer te zijn bij het aansluiten van nieuwe merken en shops. De belangrijkste punten in onze roadmap gaan we naar voren trekken. Wordt vervolgd. Aan jou in ieder geval een dikke dankjewel voor het lezen!

WAT VOND JE VAN DEZE BLOG?

Ik vind en voel van alles bij dit onderwerp, en ben ontzettend benieuwd naar jouw gedachten bij het lezen hiervan. Laat je horen! Antwoord op Instagram of Facebook, of stuur me gewoon een mailtje. Laten we praten :-)