countryIcon
0 0
check Vegan, fair & duurzamer shoppen 4.8 Google starsGoogle starsGoogle starsGoogle starsGoogle stars Bekijk reviews check 17383 producten in ons warenhuis
check Vegan, fair & duurzamer shoppen in Nederland
4.8 Google starsGoogle starsGoogle starsGoogle starsGoogle stars Bekijk reviews

Select your country and language

adANDORRA
atAUSTRIA
beBELGIUM
dkDENMARK
eeESTONIA
fiFINLAND
frFRANCE
deGERMANY
grGREECE
ieIRELAND
itITALY
lvLATVIA
ltLITHUANIA
luLUXEMBOURG
mtMALTA
mcMONACO
ptPORTUGAL
smSAN MARINO
skSLOVAKIA
siSLOVENIA
esSPAIN
seSWEDEN
nlTHE NETHERLANDS
cyCYPRUS
gbTHE UNITED KINGDOM
usTHE USA
vaVATICAN CITY
gbENGLISH
nlNEDERLANDS

Waarom dragen vegans geen wol?

Celeste Celeste 10 Mar 2019 Waarom dragen vegans geen wol?

Fair warning: deze blog is niet leuk en zou je het liefst niet lezen waarschijnlijk. Onze Celeste dook in de wereld van wol en schrok van wat ze zag. Only for those who give a damn: dit is de harde waarheid achter de productie van wol.
 

Zo zacht en fluffy kan wol zijn, zo hard is de industrie die wol produceert. En daar is helaas maar weinig over bekend bij het grote publiek. Hoe dat allemaal in elkaar zit, lees je hieronder.

Lees ook: Wat is vegan kleding? En wat kan er eigenlijk allemaal niet vegan zijn aan kleding?

Dit stuk in het kort:

 

Organisaties als PETA en Bont Voor Dieren doen al jaren hun best om mensen bewust te maken van het leed dat zich in de wolindustrie achter gesloten deuren afspeelt. Misschien heb je m’n laatste favoriete campagne zelfs wel gezien?

De tekst gaat verder onder deze foto.

Alicia-Silverstone-Wool-Boston-PETA


Dierenrechtenorganisatie PETA (“Animals are not ours to wear”) kreeg een indrukwekkende lijst celebrities (waaronder Elisabetta Canalis, Penélope Cruz, Jenna Dewan, Taraji P. Henson, Eva Mendes, Olivia Munn en P!nk) zover om naakt te poseren voor hun campagnes en diervriendelijke kledingkeuzes te promoten.

Eind vorig jaar poseerde ook Alicia Silverstone naakt voor een billboardcampagne van de PETA: “Keep 2019 kind. Leave wool behind”. De actrice ging liever naakt, dan dat zij wol zou dragen. In een behind-the-scenes video (kort, maar pittige materie) vertelt Silverstone over haar motieven en de misstanden in de wolindustrie.
 

‘Wat voor misstanden in de wolindustrie zijn dat dan?’


PETA gaat geregeld undercover in talloze scheerschuren door heel Australië en de Verenigde Staten, om daar de gang van zaken op boerderijen te kunnen vastleggen.

De realiteit is dat er in de branche wordt betaald per kilo wol, niet per uur.

Schapenscheerders moeten daarom zo snel mogelijk werken en vaak wordt het scheren in een toptempo, maar op een ruwe manier gedaan. De hardhandige wijze waarop dit gebeurt, kan leiden tot letselschade en verwondingen bij de schapen. Het verloopt er machinaal en inhumaan. In elk geval ervaren de schapen flinke stress tijdens het scheerproces, ze verzetten zich vaak en moeten dan in bedwang worden gehouden.

Daarnaast behoort helaas ook mulesing van schapen nog steeds tot de realiteit.

Merinoschapen worden speciaal gefokt met een rimpelige huid met veel plooien, wat meer wol per dier betekent en dus meer winst. Maar hierdoor blijft er veel urine en vocht achter in de achterste huidplooien van het schaap. Vliegen die worden aangetrokken tot deze vochtige plekjes, leggen hun eitjes in de huidplooien, waarvan de larven bij uitkomst het schaap levend gaan aanvreten. Dit is voor het schaap zeer pijnlijk en uiteindelijk dodelijk.

In Australië wordt daarom mulesing toegepast om ‘flystrike’ te voorkomen. De fokkers snijden in dit proces preventief stukken huid en vlees weg bij de staart en de achterpoten van de schapen, om te voorkomen dat er ontlasting in de vacht van het schaap blijft zitten. Door de mulesing ontstaat littekenweefsel en aan de verwijderde huid blijft minder urine en ontlasting hangen, waardoor de vliegen er minder snel eitjes zullen leggen. Ook dit proces is echter erg pijnlijk voor de schapen, omdat dit zonder enige verdoving wordt gedaan.

Verbod op mulesing?

De Australische boeren hebben in 2004 beloofd te stoppen of minderen met mulesing in 2010, maar dit is nog steeds niet gebeurd. Alternatieve manieren van preventie of alternatieve behandelingen, bijvoorbeeld door middel van medicatie, zijn namelijk een stuk duurder. Voor de boeren is dit dus financieel gezien ongunstig.

Gelukkig is mulesing in Nieuw-Zeeland (naast Australië ook een grote wolproducent) met ingang van oktober 2018 eindelijk wettelijk verboden. Er staan nu zware boetes op over­treding van het verbod. Het land heeft hiermee een grote voorsprong op de Australische buren.

De tekst gaat verder onder deze foto.

Schapenwol milieu en dierenleed


Bestaat er dan geen diervriendelijke wol?

Zo lang je dierlijke producten koopt, kun je er eigenlijk nooit zeker van zijn dat je niet bijdraagt aan mishandeling of uitbuiting. De industrie is gestoeld op massaproductie en daarbij staan de dieren niet op de eerste plaats. En niet alleen schapen zelf, ook andere diersoorten kunnen flink last krijgen van de wolproductie. Zo wordt er gejaagd in gebieden met veel schapen om ze te beschermen tegen bijvoorbeeld coyotes of vossen. Je hoeft geen veganist te zijn om niet te willen bijdragen aan al deze ellende.

Zeker in een tijd dat er voldoende (plantaardige) alternatieven zijn waar gegarandeerd geen dier(enleed) aan te pas is gekomen en waarbij het milieu niet onnodig zwaar wordt belast, zien we geen reden om nog te kiezen voor schapenwol. Hoe het zit met de milieu-impact van wol en wat vriendelijkere alternatieven zijn, daarover lees je verderop meer.

Als protest tegen de hierboven beschreven praktijken zijn er wel al enkele winkelketens die zeggen geen wol meer te verkopen van schapen waarbij er sprake is geweest van mulesing. Ook is er het Global Organic Textile Standard (GOTS) keurmerk. Een groot deel van de kledingstukken in het Shop Like You Give a Damn assortiment (van bijvoorbeeld katoen of hennep) dragen dit keurmerk, maar wat ons betreft betekent het in het geval van wol niet voldoende. (Mulesing is bij GOTS gecertificeerde wol verboden, er moet beter voor de dieren worden gezorgd, ze krijgen geen preventieve antibiotica toegediend en het land waarop zij grazen is niet met insecticiden of pesticiden bewerkt. Ook het scheren zou hier rustiger en vriendelijker moeten verlopen.)

Fijne ontwikkelingen, maar wat ons betreft niet voldoende. Er bestaat simpelweg geen 'gewone' wol waar geen dieren voor gebruikt worden - met alle narigheden die daarbij komen kijken - en uiteindelijk vroegtijdig gedood worden wanneer ze, in de ogen van de mens, hun waarde verliezen.

Geen video’s of beschrijvingen van dierenmishandeling

We vermelden in dit stuk uitdrukkelijk niet welke mishandelingen er verder op grote schaal zijn vastgelegd tijdens het scheren om de schapen in bedwang te houden. We delen ook dit soort video’s niet. Mocht je dat toch met eigen ogen willen zien, dan kun je die zelf opzoeken.
 

‘Maar dat gebeurt toch alleen maar aan de andere kant van de wereld, wat heeft dat met mijn wollen truiencollectie te maken?’, horen we je denken.
 

Nou… veel. 80% van al het merinowol (de meest gebruikte soort wol) dat is verwerkt in de producten die in Nederland worden verkocht, komt namelijk uit Australië. De schapen die in Nederland worden gefokt en je dus in de wei kunt zien staan, zijn van een ander soort en worden vooral gehouden voor de vleesproductie. De realiteit is overigens altijd dat een dier in de industrie altijd wordt beperkt in zijn of haar vrijheid, gebruikt en gedood voor wol, waar ook ter wereld.

De tekst gaat verder onder deze foto.

imports from Australia to the Netherlands

© Coralie Boon - @thula_art.

Oké, maar een schaap moet toch sowieso worden geschoren?

Van nature hoeven schapen niet geschoren te worden, omdat zij precies genoeg wol produceren om zichzelf te beschermen tegen de lokale weersomstandigheden. Zowel tegen warmte als tegen de kou. Net als bij veel andere dieren gaat het ruien geleidelijk en gepaard met de wisseling van de seizoenen.

De Australische merinoschapen zijn op zo’n manier doorgefokt dat zij een onnatuurlijk zware vacht produceren. Daardoor moeten ze ieder jaar opnieuw worden geschoren. Deze zware vacht kan oververhitting en uitputting veroorzaken bij de schapen. Zonder geschoren te worden, zou het dier nu, door menselijke inmenging, onder het gewicht bezwijken en het niet overleven.

De tekst gaat verder onder deze foto.

human interference breeding merino sheep

© Coralie Boon - @thula_art.

Wat voor leven heeft een schaap in de wolindustrie?

Het leven van deze schapen is vanaf hun geboorte tot aan hun dood geen pretje. De oren van lammetjes worden doorboord om er labels in te hangen, nog steeds worden soms staartjes gecoupeerd (afgesneden) en worden de mannetjes al snel gecastreerd. Zonder verdoving. Niet alle lammetjes overleven dit met een goede gezondheid. Vanaf dat moment is het hun bestaansrecht om een leven lang geschoren worden volgens de eerder besproken praktijken.

Wanneer de schapen ouder worden, neemt hun wolproductie af. Voor de industrie zijn ze vanaf dat moment niet meer bruikbaar en daarom worden ze geslacht. In de natuur worden schapen gemiddeld 17 jaar oud, maar in de wolindustrie halen ze geregeld de 6 jaar niet. In Australië en Nieuw-Zeeland worden bijna alle schapen naar het Midden-Oosten vervoerd voor de - onverdoofde - slacht. In andere landen waaronder het Verenigd Koninkrijk, maar ook voor de vleesschapen in Nederland is dit niet ongebruikelijk. Economisch gezien is dit de beste optie, aangezien slachten er goedkoper is.

De tekst gaat verder onder deze foto.

transport for slaughter merino sheep autralia to the middle east

© Coralie Boon - @thula_art.

Maar de omstandigheden voor de schapen tijdens het transport zijn erg slecht. De reis naar het Midden-Oosten duurt gemiddeld zes weken, waarbij zij dicht op elkaar in overvolle containerschepen staan en niet beschermd worden tegen de extreme weersomstandigheden, zoals temperaturen die kunnen oplopen tot 40 graden. Uitputting, uitdroging, verwondingen en stress zijn normale zaken.
 

‘En hoe zit het dan met de milieu-impact van wol?’
 

Er wordt veel onderzoek gedaan naar de belasting van verschillende kledingstoffen op het klimaat. Het verhaal in het kort: wol scoort na zijde het slechtst op milieu- en klimaatbelasting. Heb je niet meer de kracht om verder te lezen, dan heb je aan deze infographic misschien wel genoeg:
 

IMPACT VAN JE KLEDING OP HET MILIEU

IMPACT VAN JE KLEDING OP HET MILIEU

'Impact van je kleding op het milieu'. Tabel van Milieu Centraal, 2018.


Helaas: wol is niet ‘lief’ voor het milieu omdat het een natuurlijk materiaal is. De productie van wol heeft in bijna alle categorieën een gemiddelde tot hoge impact op het milieu. Hoe dat zit, vertellen we je zo. ‘Lichtpuntje’: op de plastic soep heeft wol dan weer geen effect.

Je ziet dat gerecyclede katoen, Tencel (de gepatenteerde merknaam van lyocell), maar ook gerecyclede wol de kleinste milieu-impact hebben van de stoffen die zijn opgenomen in de tabel van Milieu Centraal.
 

‘Is wol dan wel oké als je het tweedehands of gerecycled koopt?’, vraag je je af.
 

Het korte antwoord: wat ons betreft niet. Realiseer je: om gerecyclede of tweedehands wol in handen te krijgen, moet het ooit toch echt eerst ‘nieuw geproduceerd’ zijn geweest. Ook daar zijn de dieronvriendelijke praktijken zoals eerder in dit stuk beschreven, aan voorafgegaan. Door dit te kopen, houdt je de dieronvriendelijke cyclus van de wolproductie nog steeds in stand. Wol is namelijk (net zoals elke andere stof) niet oneindig te recyclen. Dus het idee dat we nu zouden kunnen stoppen met nieuwe wolproductie en dan voor altijd de bestaande wol hergebruiken, is helaas geen mogelijkheid. Dus in plaats van jezelf de vraag te stellen wat je belangrijker vindt: het sparen van milieu of dierenleed… Kies liever een product waarmee je in beide gevallen de juiste keuze maakt.

De tekst gaat verder onder deze foto.

impact of fabrics wool linen hemp on the environment

© Coralie Boon - @thula_art.

De klimaatimpact van wol

De productie van alle kledingstoffen belast het klimaat; er komen tijdens de productie immers broeikasgassen vrij. CO2 en bij natuurlijke vezels ook methaan- en lachgas dragen bij aan het opwarmen van de aarde. Hoe meer broeikasgassen bij het productieproces vrijkomen, hoe meer de stof zorgt voor opwarming van de aarde.

Het gebruik van fossiele brandstoffen draagt hier bijvoorbeeld aan bij. Zo wordt voor de wolproductie fossiele brandstoffen gebruikt om stallen en schuren te verwarmen.

Tel daarbij op, ook al geldt dit natuurlijk niet alleen voor wol, dat de afgeschoren vacht van een schaap niet direct klaar is om gedragen te worden. Van het wassen en spinnen van de vezel tot het verven van de stof: de productie van het kledingmateriaal doorloopt verschillende processen. Er zijn fossiele grondstoffen nodig voor het opwekken van energie in de fabriek waar ze de stoffen verwerken en voor het vervoer. Al deze processen hebben impact op het milieu, want er is flink wat energie voor nodig.

Maar ook - je mag even lachen - zorgen de boeren en scheten van herkauwers zoals schapen voor een hoge uitstoot van broeikasgassen in de lucht. Om precies te zijn produceren ze methaan, een stof die 25 keer zo sterk is als CO2.

Vooral dierlijke stoffen dragen het sterkst bij aan het opwarmen van de aarde:

Cradle to gate environmental impact index per kg of material

'Cradle to gate environmental impact index per kg of material.' Tabel door Global Fashion Agenda, 2017.


Landgebruik nodig voor wol

Ook is er veel land nodig om de schapen te laten grazen. Weidegrond om precies te zijn. Landgebruik is een belangrijke, onder meer omdat intensieve landbouw ten koste gaat van de biodiversiteit. Waarom dat relevant is... daar zullen we ook nog wel eens een blog aan wijden. Een andere reden waarom het zonde is dat er zoveel land nodig is voor de wolproductie, is omdat dit land anders eventueel gebruikt zou kunnen worden voor duurzame akkerbouw.

Watergebruik nodig voor wol

Let op: je ziet in de tabel van Milieu Centraal dat wol een ‘kleine impact’ heeft op waterstress. Dit betekent niet automatisch dat er weinig water nodig is voor de productie van wol. Waterstress laat de relatie tussen watergebruik en waterschaarste zien in een gebied. In een droog gebied ontstaat dus sneller hoge waterstress.

Voor de productie van wol is minder water nodig dan bijvoorbeeld voor het verbouwen van niet-biologisch katoen. (Daarom zie je bij Shop Like You Give a Damn vooral ook veel GOTS-gecertificeerde katoenen kledingstukken.) Toch is er ook voor de wolproductie water nodig omdat de schapen moeten drinken, de wol moet worden gewassen en bewerkt.

Wetenschappers durven zelfs een link te leggen tussen de schaaphouderij en vernietiging van het natuurlijke ecosysteem, wat al in verschillende gebieden heeft geleid tot een verhoogd bodemzoutgehalte, bodemerosie, overstromingen en een afname in de biodiversiteit.

Wol, pesticiden en ecotoxiciteit

Ecotoxiciteit geeft weer hoeveel risico er is op ernstige milieuschade in een bepaald gebied of ecosysteem, wanneer giftige stoffen weglekken. Bij de wolproductie wordt vaak bestrijdingsmiddelen gebruikt, die schade veroorzaken aan de omgeving.

De wol van een dier kan na het scheren voor ongeveer de helft gebruikt worden om wol van te spinnen, de rest van het haar is daarvoor niet geschikt. De wol is dan nog 'vervuild' met vet (lanoline), viezigheid, dode huidcellen, zweet, pesticiden en plantmateriaal. Om de wol schoon te spoelen wordt het gewassen in een warm bad, of er kan een industrieel proces gevolgd worden waarbij sterke chemicaliën nodig zijn, die zowel slecht zijn voor het milieu als voor de fabrieksarbeiders. Soms worden schapen zelfs met vacht en al in een bad met insecticiden gedaan om teken, vlooien en parasieten te bestrijden.

Zo komen deze schadelijke stoffen in de natuur terecht. Bij het verwerken van de geschoren wol worden ze er weer uitgewassen en kan het ook in oppervlaktewater terechtkomen.

De tekst gaat verder onder deze foto.

Biologisch katoen gerecycled


Dus wat zijn diervriendelijke én duurzame alternatieven? Is er een plantaardige vervanger van wol?’


Er zijn gelukkig genoeg diervriendelijke alternatieve materialen voor wol die even warm, mooi en vele malen duurzamer zijn. Gerecyclede materialen, hennep, biologisch katoen, lyocell / Tencel, linnen, bamboe, cupro, maar ook gerecycled polyester… Om er een paar te noemen, die (niet erg verrassend waarschijnlijk) ook allemaal veganistisch zijn.

In ons online vegan warenhuis vind je een sheep-load aan de allermooiste kledingstukken en accessoires die volledig vrij zijn van wol en ander dierlijk materiaal. We zijn druk bezig ons assortiment uit te breiden, je zult hier een steeds grotere collectie met de mooiste, duurzame en vegan merken vinden. Neem maar eens een kijkje, dames en heren!

 

Voor nadere toelichting over het leven van de (merino)schapen en het productieproces van wol, kun je bij deze artikelen en websites terecht:

In de volgende onderzoeken en artikelen kun je meer lezen over het effect van de wolindustrie op het milieu: