Mode en circulariteit: (hoe) gaat dat samen?

Circulaire businessmodellen zijn hot, maar dragen toch bij aan het verminderen van de opwarming van de aarde. Maar wat is circulaire mode nou precies? Is het wezenlijk anders dan recycling? Bestaat het al in de praktijk? En waar vind je zulke circulaire modemerken eigenlijk? 

Duurzaamheid en mode: twee aspecten van ons leven die niet langer onverenigbaar hoeven te zijn. Er zijn allerlei manieren om mode duurzamer te maken en hiermee onze negatieve impact op het milieu te verminderen. Als consument kun je zelf veel doen, en gelukkig zijn er ook al talloze modemerken die de ethische en duurzame weg zijn ingeslagen. 

Maar het centraal stellen van de totale levenscyclus van een product daagt de producent uit tot omdenken. Voor de mode-industrie geen geringe opgave; een markt die zich nog vooral richt op rechtlijnige fast fashion productiemodellen. Maar als bewuste consumenten kunnen wij de producenten inspireren tot verandering. Hoe, vraag je? Lees nog even verder!

Het gebruikelijke lineaire denken in de mode

De vraag waar ik mij in dit artikel op vastbijt: kunnen mode-producenten met een rond verhaal op de proppen komen als de industrie altijd in een rechte lijn van A naar B heeft gedacht?

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

 

Modemerken kopen materialen en productieprocessen in principe zo goedkoop mogelijk in. De producten worden aan consumenten verkocht die, als ze er op uitgekeken zijn, het gewoonweg weggooien.

De markt van met name fast fashion maakt geen duurzame keuzes: goedkoop geprijsde mode artikelen die na gemiddeld 7 keer dragen als afval worden beschouwd. Of zelfs soms ongedragen verdwijnen met het labeltje er nog aan. 

Het lineaire economie model is verantwoordelijk voor een ongelooflijke hoeveelheid afval - en de cijfers vond ik gewoonweg schokkend:

• 60% van de 100 miljard mode artikelen die in 2018 werden gemaakt, belandde binnen een jaar op de vuilnisbelt.
• 95% van de kledingstukken die op de vuilnisbelt terechtkomen, kunnen worden hergebruikt en gerecycled, 
• Minder dan 1% van de kledingstukken wordt gerecycled tot nieuwe kleding.
• Gemiddeld gooit iemand 30 kg schoenen en kleding per jaar weg.

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

Waste is geweest

Soms vinden bepaalde principes van circulaire mode, zoals het recyclen of hergebruiken van een product, de weg naar het reguliere lineaire model van de mode-industrie. Het resultaat is echter altijd hetzelfde: afval creëren - precies het tegenovergestelde van wat circulaire mode nastreeft.

Al met al leidt het rechtlijnig denkmodel tot een ongelofelijke berg afval en schade voor het milieu. Door circulair te denken en te handelen wordt het productieproces onderdeel van een waardevolle life-cycle van gebruikte materialen. Dan is er geen ‘van A naar B’ meer. 

“Tijd voor radicale verandering; tijd voor circulariteit" 

Dus wat is circulaire mode nou precies?

Kort gezegd: circulaire mode sluit de cirkel van modeontwerp en textiel, via gebruik naar de afvalberg. Door de gebruikelijke lineaire benadering van mode achter zich te laten, worden afval en vervuiling er in de circulaire mode zorgvuldig ‘uit’ ontworpen. Niet alleen de producten zelf, maar ook materialen worden zo lang mogelijk in gebruik gehouden, er worden nieuwe doeleinden gevonden via hergebruik en uiteindelijk recycling, en natuurlijke systemen worden geregenereerd.

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

Circulaire kleding is een nieuwe benadering van mode die rekening houdt met de materialen en grondstoffen waarvan een product gemaakt is, de productiefase, de waarde van het product en die de levenscyclus ervan wil verlengen. Om het eenvoudiger te zeggen:

"In de circulaire mode vindt men de productie van een item en het einde van de levenscyclus beide even belangrijk."

Circulariteit is duurzamer: een eindeloze loop

Het circulaire model is een prima denkwijze om duurzaamheid in de mode-industrie een krachtige zet te geven. Circulaire mode productie houdt rekening met de materialen en grondstoffen waarvan een product gemaakt is. Dit betekent dat een product zo lang mogelijk in onze samenleving circuleert. 

Kleding wordt gebruikt, hergebruikt, gerepareerd, geruild, geschonken of opnieuw een functie gegeven. Als het kledingstuk écht tot op de draad is versleten, wordt het materiaal gerecycled of gecomposteerd, met als doel afvalproductie en vervuiling te verminderen of zelfs helemaal te voorkomen. 

De bedenker van het begrip ‘circular fashion’ definieert het zo:

De principes van ciruclaire mode

Het doel van circulaire mode is om op een duurzame manier kleding te maken die een lange tijd mee zal gaan, en er tegelijkertijd voor te zorgen dat de middelen die tijdens het productieproces in het kledingstuk zijn gestoken op een efficiënte manier zijn toegepast. 

Niet alleen het ontwerpproces is anders ...

• De ontwerper als bioloog: De centrale gedachte achter circulaire mode is ervoor te zorgen dat de benodigde grondstoffen en materialen efficiënt worden gebruikt. Dat betekent dat de de ontwerper na moet denken over concepten zoals gebruik van niet giftige stoffen en biologische afbreekbaarheid. En over het minimaliseren van het aantal te materialen voor optimale recycling. 
• De ontwerper als logistiek manager: In circulaire mode processen wordt van meet af aan rekening gehouden met de hele levenscyclus: niet alleen het ontwerp en de inkoop van materialen, maar ook de productie, het transport, de opslag, de marketing, de gebruiksfase en de mogelijkheden aan het einde van de levenscyclus van het product.

Een grote omslag voor de modemerken.

... jij hebt hier ook een aandeel in

Het is belangrijk om te benadrukken dat niet alleen de ontwerpers of fabrikanten verantwoordelijk zijn voor het uitvoeren van de principes van circulaire mode. Ook hier spelen consumenten een belangrijke rol. Hoe dan?

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

De macht ligt ook bij jou

Door goed voor je kleding te zorgen en bijvoorbeeld een reparatie uit te laten voeren in plaats van direct het te vervangen. En als je er echt op uitgekeken bent, het een tweede leven te geven. Zodat het zijn weg vindt naar een ander. Cadeau geven, verhuren, ruilen of verkopen van ongewenste kleding ligt dus in het hart van circulaire mode - en in de handen van bewuste consumenten.

Uiteindelijk zal een kledingstuk ooit ophouden te bestaan. Te versleten, verkleurd of onherstelbaar afgedragen. Dat zijn er nog altijd twee mogelijkheden: recycling (als de materialen daar geschikt voor zijn) of compostering. Geen afval en geen schade aan het milieu. Sterker nog, het kan zelfs een positieve invloed op het milieu hebben. De materialen worden dan altijd hergebruikt: hetzij voor een nieuw product, hetzij als voedingsstof voor planten en levende organismen in de bodem. De cirkel is en blijft rond.

In wezen is circulaire mode hét vervangingsmodel voor het schadelijke - en helaas nog steeds dominante - lineaire economische model dat in de mode-industrie gangbaar is. Dit lineaire model is niet duurzaam en in letterlijke zin onhoudbaar. 

"Ongeveer 359 vuilniswagens vol kledingstukken zijn verbrand of op een stortplaats beland sinds jij dit artikel begon te lezen."

Met de schade - zowel sociaal als ecologisch - die veroorzaakt wordt door de (fast) fashion industrie en het impulsieve koopgedrag van consumenten, de overproductie en de wegwerpcultuur van onze samenleving als gevolg hiervan, rekenen we zo snel mogelijk af.

Laten we in plaats daarvan compassie en duurzaamheid tot het nieuwe normaal maken. Door de grote modemerken een stevig handje te helpen. Als wij circulaire mode als een normaal verschijnsel zien en ons koop- en gebruiksgedrag daarop massaal aanpassen, worden de effecten op de markt meteen zichtbaar. Gelukkig gebeurt er steeds meer en op steeds grotere schaal: de kracht van de bewust kopende consument beïnvloedt nu al de houding van de producenten. Weer een goed voorbeeld dat vraag bepalend is voor het aanbod. 

Twee misverstanden de wereld uit

Is circulaire mode niet gewoon een chique term voor recycling?

Dit kan eenvoudig worden ontkracht, aangezien circulaire mode niet alleen gaat over een lang leven, materiaal-terugwinning, recycling of compostering. Het gaat over al deze dingen samen.

Het lineaire model kan één of twee principes van circulaire mode implementeren, maar het maakt het nog steeds niet circulair. Een fast fashion-merk kan bijvoorbeeld je oude, ongewenste kleding inzamelen (en je in ruil daarvoor een cadeaubon geven om je ertoe aan te zetten meer geld in hun winkel uit gaat geven). Maar als je ongewenste kleding niet geschikt is voor recycling, en het merk het verbrandt of opslaat op een vuilnisbelt, wordt de plank volledig misgeslagen.

Het artikel gaat verder onder deze afbeelding.

Is circulaire mode niet schadelijk voor bedrijven?

Hier wordt het een beetje ingewikkelder. Met andere woorden: mensen gaan minder winkelen, waardoor baanverlies op de loer ligt. Het punt is, en om Anna Brismar nogmaals te citeren: "Het is aan de industrie om zich aan te passen, en dat moet zo snel mogelijk zijn."

Onze planeet en haar hulpbronnen zijn beperkt en vroeg of laat gaat de mode-industrie dat voelen. Dan biedt circulariteit de broodnodige uitkomst. Door meer focus op waarde in plaats van een op winst gemotiveerde bedrijfsvisie, bouwt de industrie aan een visie op een ander winstgevend fundament.

Eenvoudig gezegd: er is voldoende potentieel om meer banen te creëren. In feite zou de circulaire economie tegen 2030 ongeveer 700.000 banen opleveren in de Europese Unie. Werkgelegenheid gaat verschuiven. Sectoren als resource management, inzameling, sortering, reparatie, onderhoud, revisie en remarketing profiteren.

“The future of fashion is circular. It has to be. - Stella McCartney"

Ben je klaar voor de circulaire moderevolutie en klaar met  het bestaande productieproces? Hier een lijst met mode pioniers waarvan wij de producten in huis hebben. 

Baanbrekende circulaire modepioniers

Laten we eerlijk zijn: het circulaire modesysteem staat nog in de kinderschoenen en neemt haar eerste stapjes. Er zijn gelukkig al veel duurzame merken die positieve veranderingen neerzetten, maar er moet nog flink verder worden geëxperimenteerd met circulair mode-ontwerp. Desondanks zijn we onder de indruk van een aantal mode pioniers. Die brengen we graag onder jouw aandacht.

1. MUD Jeans

''''''''''''''''S Werelds eerste circulaire denim merk MUD Jeans werkt samen met recycling experts om hun eigen kringloop te sluiten. Hun jeans bevatten momenteel tot 40% post-consumer gerecyclede denim, en ze streven er zelfs naar een spijkerbroek te ontwerpen die gemaakt is van 100% hergebruikt materiaal.

Er zijn veel redenen waarom we verliefd op ze werden - en waarschijnlijk word jij dat ook. MUD jeans zijn niet alleen veganistisch, ethisch geproduceerd en GOTS-gecertificeerd, ook biedt het merk de mogelijkheid om een ??spijkerbroek te huren, nemen ze die na gebruik van je terug en recyclen ze spijkerbroeken die je niet meer gebruikt. Maar er is meer. In de afgelopen vier jaar zijn ze ook flink aan het besparen geweest:

• 533 miljoen liter water
• 1 miljoen kilo CO₂
• 20.000 spijkerbroeken die anders zouden worden verbrand of op de vuilnisbelt zouden terechtkomen

Het circulaire mode-systeem ondersteunen door stylish spijkerbroeken te dragen? Klinkt goed!

2. Näz

Het Portugese merk Näz is geïnspireerd door circulaire economie. Näz werkt daarom met gerecycled katoen en gerecycled polyester dat gemaakt is van gerecyclede plastic flessen en overgebleven stoffen, om zo meer textielafval te voorkomen. Hun inzet loont: ze besparen 765 liter water per 1 kg gerecycled katoen en genereren ongeveer 54% minder CO₂-uitstoot bij gebruik van gerecycled polyester.

3. OhSevenDays

Het merk OhSevenDays, dat produceert in Turkije, maakt minimalistische dameskleding van overgebleven stoffen uit fabrieken in Istanbul. Dit merk zet zich in voor transparante productie. Zo kun je de gezichten zien van de mensen die de kleding hebben gemaakt.

4. 337 BRAND

Het veganistische modemerk 337 BRAND is ook leuk om te noemen. 337 BRAND, gevestigd in New York City, is GOTS-, Oeko-Tex- en OCS-gecertificeerd. Het merk streeft naar circulariteit door hun producten te maken en te recyclen in een gesloten systeem met een minimale hoeveelheid - tot geen afval. 
 

Bronnen:

1. 'What is Circular Fashion?' C, Lissaman. 2019
2. 'What is Circular Fashion?' M, Hill. 2020
3. 'Origin of the concept ‘circular fashion’.' A, Brismar. n.d.
4. 'Waste and pollution.' Clean Clothes Campaign. n.d.
5. 'Did you know...' Smart. n.d.
6. 'Why Recycle Shoes and Clothing?' World Wear Project. n.d.
7. 'One garbage truck of textiles wasted every second: report creates vision for change.' Ellen MacArthur Foundation. 2017
8. 'Introducing circular fashion: the shopping concept that could save the planet.' E, Alexander. 2019
9. 'Unwanted clothes, happy workers: Exploring the potential for circular textiles to have a positive impact on work and workers.' H, van Duijn; J, Dufourmont; N, Papu. 2020
10. 'Frontrunners in circular denim.' MUD Jeans. n.d.
11. 'Sustainbility' Näz. n.d.
12. 'About Us.' OhSevenDays. n.d.
13. 'About.' 337 BRAND. n.d.